Zero Injuries – Ochrona oczu – Freightliner PL

Zero Injuries – Ochrona oczu

Powrót do aktualności

Dlaczego należy chronić oczy?

Wzrok to jeden z najważniejszych zmysłów. Dzięki naszym oczom widzimy kształty, głębię i kolory. Oczy pomagają regulować wewnętrzny zegar biologiczny. Jest to zarazem najdelikatniejszy z ludzkich narządów, niezwykle narażony na uszkodzenia. Dlatego oczom należy się szczególne traktowanie i dbałość o zachowanie dobrego wzroku. Mechanizmy naturalne, jak instynktowne zamykanie powiek, i naturalne bariery fizyczne (brwi, rzęsy, oczodoły) bywają jednak zawodne, szczególnie na otwartych przestrzeniach, podczas pracy w środowisku produkcyjnym, uprawiania sportu, pod wpływem czynników atmosferycznych, wszędzie tam, gdzie twarz człowieka narażona jest na działanie pyłów, odpryski i bryzgi, promienie słoneczne i odblaski, czynniki biologiczne jak wirusy, bakterie, alergeny, jak również w sytuacjach gdzie wzrok narażony jest na przeciążenie. Swój wzrok narażamy zarówno w życiu prywatnym, jak i w sytuacjach zawodowych, dlatego też warto uświadomić sobie jak ważna jest odpowiednia ochrona naszych oczu. Poniżej prezentujemy kilka najistotniejszych zagadnień z zakresu ochrony wzroku.

Spis treści artykułu:


Ochrona oczu i twarzy przed czynnikami biologicznymi, w tym wirusami

W ostatnim czasie dużo mówi się o narażeniu wzroku na czynniki biologiczne. Wirusy, bakterie, alergeny rzeczywiście w łatwy sposób mogą przenikać przez śluzówki oka do organizmu powodując infekcje czy uniemożliwiając normalne funkcjonowanie alergikom.

Według opinii ekspertów okulary są istotnym narzędziem chroniącym człowieka przed koronawirusem SARS-CoV-2. Specjaliści potwierdzają, że można zarazić się koronawirusem poprzez potarcie oka zainfekowaną dłonią. Oczy są połączone z nosem kanałami łzowymi, więc zainfekowane łzy mogą dotrzeć do nosa umożliwiając zakażenie COVID-19. Tą drogą wirus dostaje się do płuc, gdzie może wywołać infekcję. Podstawową ochroną dla oczu są okulary, gogle ochronne czy tzw. przyłbice ochronne. Korzystanie w dobie epidemii z okularów pomaga nie tylko efektywnie chronić osobę je noszącą przed zakażeniem, ale także wspiera kondycję oczu – wzrok męczy się mniej, choćby przy wzmożonym w tym czasie korzystaniu z urządzeń elektronicznych.  Okulary to łatwe i proste rozwiązanie, aby unikać dodatkowej ekspozycji na drobnoustroje. Ponadto okulary chronią nas przed nami samymi, będąc fizyczną barierą, która powstrzymuje nas od dotykania oczu.

Choć najczęściej w kontekście ochrony przed zarażeniem koronawirusem mówi się o maseczkach, nie mniej eksperci zwracają uwagę, że dopiero w połączeniu z okularami maseczki dużo skuteczniej zapewniają nam funkcję ochronną. Dlatego do kompletu do maseczek dodajmy także okulary. W tym momencie warto docenić okulary ochronne, które wiele osób, szczególnie z branży kolejowej, powinno mieć na swoim wyposażeniu. Warto używać ich nie tylko przy pracy, ale i w życiu codziennym, pamiętając jednocześnie o regularnej dezynfekcji, nawet kilka razy w ciągu dnia.

 


Urazy narządu wzroku

W Polsce nie są prowadzone dokładne statystyki urazów oka. Dla przykładu, w Stanach Zjednoczonych dochodzi do ponad 2 milionów urazów rocznie, z czego kilkadziesiąt tysięcy określa się jako poważne. Liczba ciężkich urazów na 100 tys. mieszkańców waha się w różnych krajach od kilku do kilkunastu rocznie.

Urazy oczu i twarzy powstają najczęściej przez odpryski ciał stałych powstających m.in. przy obróbce metalu, drewna, kamieni, tworzyw sztucznych oraz przez uderzenie o wystające przedmioty. Źródłem urazów mogą być też ruchome uszkodzone elementy maszyn i urządzeń (np. tarcze szlifierskie, wiertła itp.). Sytuacje, gdy ciało obce może wniknąć do gałki ocznej i utkwić w niej, wbrew pozorom wcale nie są rzadkie. Jeśli ciało obce jest zarażone bakteriami, rozwija się wówczas ropne zapalenie wnętrza oka. Jeśli w oku znajdą się odłamki metalu, szczególnie te zawierające żelazo lub miedź (rozpuszczają się one w płynie śródocznym), dochodzi do uszkodzenia tkanek i ślepoty.

Do drobnych urazów oka (ciała obce pod powieką i w rogówce, otarcia nabłonka rogówki) dochodzi często i są one jedną z głównych przyczyn zgłaszania się na ostry dyżur okulistyczny. Otarcie rogówki może powstać poprzez uderzenie choćby gałązką czy fragmentem odzieży. Z racji silnego unerwienia rogówki, objawia się ono bardzo silnym bólem, łzawieniem i odruchowym skurczem powiek, połączonym ze światłowstrętem.

Z kolei poważne urazy (zranienia czy pęknięcia gałki ocznej, ciała obce wewnątrzgałkowe, oparzenia chemiczne) zdarzają się znacznie rzadziej, jednak są one bardzo groźne i często prowadzą do utraty widzenia. W przypadkach, gdy w oku znajdą się odłamki metalu i dochodzi do uszkodzenia tkanek, chory musi być poddany specjalistycznym badaniom i operowany w szpitalu okulistycznym. Możliwymi następstwami poważnych urazów gałki ocznej są: zmętnienia i zniekształcenia rogówki, zaćma urazowa, jaskra wtórna, krwotoki do ciała szklistego, odwarstwienie siatkówki lub witreoretinopatia proliferacyjna. Ta ostatnia jest jednym z najpoważniejszych powikłań i może prowadzić do odwarstwienia siatkówki i zaniku gałki ocznej.

Przy poważnych urazach całkowite wyleczenie zwykle nie jest możliwe, a zmiany jakie powodują urazy mogą być nieodwracalne. Powrót do niektórych zawodów czy czynności po ciężkim urazie może być po prostu niemożliwy ze względów medycznych i funkcjonalnych.

Urazy mechaniczne oka i oczodołu, nawet jeśli pozornie można odnieść wrażenie, że nie doszło do żadnych uszkodzeń, wymagają każdorazowo konsultacji lekarskiej, a czasem nawet hospitalizacji.

 


Środki ochrony oczu i unikanie wypadków przy pracy

Urazy wzroku są niestety częstymi skutkami wypadków przy pracy, z których aż ok. 90 % dałoby się uniknąć stosując środki ochrony, dlatego tak ważne jest ich stosowanie. Pamiętajmy, że lepiej zapobiegać, niż leczyć lub narazić się na niepełnosprawność.

Środki ochrony oczu chronić mają przed czynnikami biologicznymi, chemicznymi, mechanicznymi, termicznymi i wieloma innymi. Warto zadbać o rozwiązania, które dzięki szczelności oraz zabezpieczaniu narażonych na urazy części twarzy będą nas chronić.

Ze względu na formę i zapewnianą ochronę, środki ochrony wzroku i twarzy dzieli się na:

  • Okulary ochronne – są podstawową ochroną wzroku; występują z bocznymi osłonami lub bez osłon, z soczewkami wykonanymi z nietłukącego się szkła lub z tworzywa sztucznego; mogą występować ze szkłami przezroczystymi bez filtrów ochronnych, jako ochrona przed różnego rodzaju odpryskami ciał stałych lub cieczy, oraz ze szkłami z filtrami ochronnymi, kiedy są specjalnie barwione i chronią przed promieniowaniem ultrafioletowym, podczerwonym i przed jaskrawym światłem. Obowiązek ich stosowania jest wszędzie tam gdzie występuje nawet minimalne stężenie pyłów, opiłków, wirów, bryzgów itp. Szczegółowe informacje określone są w normie PN-EN 168 i PN-EN 166.
  • Gogle ochronne – obejmują twarz w okolicy oczu ściślej niż okulary, często posiadają dopasowane uszczelki; najczęściej mają też właściwości zabezpieczające przed zaparowaniem szkieł, dodatkowe systemy wentylacji, lepiej przylegają do twarzy, dzięki temu skuteczniej chronią przed odpryskami np. substancji szkodliwych, przed chemikaliami; gogle o odpowiedniej konstrukcji pozwalają na równoczesne korzystanie z okularów korekcyjnych.
  • Osłony twarzy – chronią całą twarz, z reguły pozwalają na równoczesne stosowanie okularów korekcyjnych, gogli ochronnych, masek przeciwpyłowych, a wykonane są z tworzyw sztucznych (np. poliwęglanu) lub z metalowej siatki. Obecnie są często stosowane przez osoby narażone na zakażenie wirusem SARS-CoV-2, dając dodatkową ochronę dla przeniknięcia cząstek chorobotwórczych przez śluzówki.
  • Przyłbice spawalnicze – składają się z korpusu, ramki i nasady oraz filtrów i mocowane są bezpośrednio na głowie użytkownika lub na hełmie ochronnym.
  • Tarcze spawalnicze – trzymane są przez pracownika w ręku, np. podczas spawania. Chronią oczy, twarz i szyję. Składają się z korpusu, ramki na szybkę, filtru i rękojeści.

Zarówno z punktu widzenia przepisów BHP, jak i zdrowego rozsądku, wszędzie tam, gdzie występuje narażenie twarzy człowieka na pył, odpryski, bryzgi, działanie czynników biologicznych itp. konieczne jest stosowanie ochrony oczu i twarzy. Dlatego rozsądnie oceń zagrożenie uwzględniając rodzaju wykonywanej pracy, obrabianego materiału, intensywność i siłę odprysków, obszar narażenia (oczy lub twarz i oczy) itp. Na stanowiskach gdzie pracownik narażony jest na tego typu urazy używanie ochrony oczu jest obowiązkowe. Należy pamiętać, że każde środki ochrony indywidualnej muszą spełniać swoją funkcję chroniąc dany narząd lub partię ciała przez konkretnym zagrożeniem. Potwierdzeniem tych właściwości jest spełnienie konkretnych przepisów i norm.[i] Koniecznie więc upewnij się czy wybrane okulary spełniają wymagania norm dla zagrożeń, przed którymi mają chronić.

 


Ochrona oczu na obszarze kolejowym

Zagrożenie doznania urazu narządu wzroku występuje prawie w każdym miejscu, w którym prowadzone są załadunki lub rozładunki wagonów oraz prace manewrowe. Samo przebywanie na otwartej przestrzeni, w pobliżu nieubitych dróg czy hałd materiałów budowlanych może spowodować narażenie na niesione z wiatrem cząsteczki. Natomiast podczas prac utrzymaniowych, takich jak piłowanie, szlifowanie, skrawanie, spawanie zagrożenie takie jest pewne. Potencjalne ulegnięcie głębokiemu wbiciu opiłków metalu w gałkę oczną to bardzo duże ryzyko zakażenia rany, zazwyczaj prowadzącego do utraty wzroku. Dlatego też przed wstępem na obszar kolejowy każdorazowo pracownicy powinni zastosować środki ochrony indywidualnej.

Okulary ochronne (zgodne z normą EN 166) powinny być noszone wszędzie tam, gdzie z powodu stałego lub chwilowego zapylenia powietrza może dojść do kontaktu drobin ciał obcych z gałkami ocznymi człowieka. Oceniając takie ryzyko pod uwagę należy wziąć m.in. możliwość poderwania kurzu z powierzchni gruntu, pudeł wagonów lub pryzm składowanego materiału przez nagły podmuch powietrza.

Nie bez znaczenia jest otoczenie obszaru kolejowego, miejscami zaniedbana trwale lub okresowo infrastruktura kolejowa. Na zakrzaczonych bocznicach kolejowych dla przykładu można łatwo zahaczyć o gałęzie czy suche, ostre fragmenty nieskoszonych chwastów.

Okulary ochronne nie muszą być noszone w zamkniętych pomieszczeniach, w których w normalnych warunkach powietrze jest wolne od pyłu, opiłków, wiórów, kurzu itd. (np. budynki i pomieszczenia biurowo-socjalne, nastawnie, kabiny lokomotyw i samochodów z zamkniętymi oknami, przedziały wagonów pasażerskich).

Podczas wykonywania czynności w zakresie utrzymania technicznego (szczególnie podczas szlifowania, skrobania, wiercenia itd.) lub podczas dokładnego oczyszczania wagonów powinny być stosowane okulary ochronne uszczelniające oczodoły (gogle).

W przypadku prac spawalniczych, dla możliwie najlepszej ochrony narządu wzroku i twarzy spawacza, konieczne jest stosowanie przyłbic spawalniczych, ewentualnie osłon na twarz trzymanych w dłoni lub mocowanych na hełmie (zgodnych z EN 175).

Tam, gdzie konieczna jest ochrona całej twarzy (np. podczas spawania), powinny być stosowane maski ochronne – trzymane w ręce lub mocowane do hełmu.

Wszystkie środki ochrony powinny mieć znak CE oraz potwierdzoną zgodność z normą EN 166.

Środki ochrony oczu muszą być stosowane również przez gości towarzyszących pracownikom w miejscu pracy, w którym stosowanie środków jest obowiązkowe, jak również przez regularnych dostawców usług operacyjnych.

 


Ochrona oczu przed innymi czynnikami


Ochrona oczu przed słońcem

Słońce może wyrządzić poważne szkody naszemu wzrokowi. Intensywne promieniowanie słoneczne stanowi jedno z najbardziej powszechnych zagrożeń dla osób pracujących na zewnątrz oraz dla kierujących pojazdami. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) stanowi największe zagrożenie, jakie stwarza słońce dla pozostawionej bez ochrony skóry i oczu, powodując ich oparzenia oraz długotrwałe uszkodzenia. Ochronę przed słońcem stanowią okulary z odpowiednimi filtrami, w tym również chroniącymi przed promieniowaniem UV. Dobór zależy od intensywności promieniowania oraz indywidualnej wrażliwości na światło. Pamiętajmy, że promienie UV stwarzają zagrożenie nie tylko w jasny, bezchmurny, słoneczny dzień, lecz są równie szkodliwe w pochmurne dni lub na śniegu, który odbija światło do naszych oczu.


Ochrona oczu przed skutkami przeciążenia i promieniowaniem HEV

Aby pomóc chronić wzrok i zachować zdrowie oczu, ogranicz wysiłek wzrokowy pamiętając o robieniu przerw od pracy przy komputerze i innych urządzeniach elektronicznych (co 2 godziny postaraj się odpocząć 15 minut od patrzenia w ekran), zapewnij dobre oświetlenie do czytania, pisania czy innych prac wymagających wytężonego wzroku, często mrugaj by nawilżyć oczy, używaj odpowiednio dobranych okularów lub soczewek, pamiętaj o regularnych wizytach u lekarza okulisty.

Większość z nas pracuje obecnie przed monitorami lub ekranami przenośnych komputerów, tabletów, smartfonów. Z urządzeń elektronicznych korzystamy także w czasie prywatnym – zwłaszcza ostatnio, kiedy unikamy wychodzenia z domu z powodów epidemicznych. Czytamy informacje na smartfonach, tabletach, oglądamy newsy w telewizji czy nadrabiamy zaległości filmowe na ekranach komputerów czy telewizorów, nie dając naszemu wzrokowi wystarczająco dużo czasu na odpoczynek i regenerację. Dlatego bardziej niż zazwyczaj, jesteśmy narażeni na działanie światła niebiesko-fioletowego, emitowanego przez większość ekranów nowoczesnych urządzeń. Dzięki temu odczuwamy m.in. wzmożone zmęczenie oczu, co odbija się negatywnie na naszym samopoczuciu, a nawet prowadzi do problemów ze snem. Eksperci zalecają odpowiednio dobrane szkła, które wpłyną korzystnie nie tylko na nasz wzrok, ale także na nastrój, o który musimy szczególnie dbać w obecnej sytuacji.


Jak dbać o okulary?


Czy okulary korekcyjne zastępują okulary ochronne?

Myślenie, że noszone przez nas tradycyjne okulary korekcyjne są wystarczającą ochroną oczu jest błędne. Okulary korekcyjne nie są przystosowane do pełnienia funkcji ochronnych przed zagrożeniami środowiska pracy. Okulary korygujące wzrok, ani okulary przeciwsłoneczne nie zapewniają żadnej ochrony przed pyłem i uderzeniami. Jedynie okulary i gogle ochronne zapewniają ochronę oczu nawet przy silnym uderzeniu. Są modele okularów i gogli ochronnych, pozwalające na komfortową pracę w połączeniu z okularami korekcyjnymi. Niektórzy pracodawcy, w tym Freightliner PL, zapewniają na swój koszt ochronne okulary korekcyjne swoim pracownikom. Pamiętajmy, że nawet na stanowiskach biurowych, szkła korekcyjne naszych okularów, aby spełniały funkcję ochronną, powinny być wyposażone w specjalną powłokę antyrefleksyjną.


Czyszczenie i konserwacja środków ochrony oczu

Okulary ochronne i środki ochrony oczu ulegają częstemu zabrudzeniu. Aby zachować komfort i bezpieczeństwo pracy, należy dbać o ich czystość przez całą zmianę roboczą. Aby zapobiec zaparowaniu szybek ochronnych, należy nanieść na ich powierzchnię specjalne środki hydrofobowe lub środki oparte na tłuszczach i zawiesinach polimerów.

Obecnie, ze względów epidemiologicznych, należy czyścić każdego typu okulary nawet kilka razy dziennie – zwłaszcza, jeśli wychodzimy na zewnątrz. Wykorzystać do tego możemy dedykowany spray dezynfekujący albo ciepłą wodę z mydłem lub delikatnym detergentem jak płyn do mycia naczyń. Unikajmy natomiast środków na bazie acetonu lub alkoholu, ponieważ mogą one uszkodzić nie tylko oprawki, ale także powłokę antyrefleksyjną soczewki okularowej.

 

Opracowanie własne FPL

[i] Podstawa prawna: [1] § 10 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. 2005 nr 259 poz. 2173).